DNV: ‘Magneetveld van kabels in het strand is zo laag dat het bijna niet te meten valt’

Volgens onderzoeker Leo Lagendijk van DNV hoeven strandhuiseigenaren in Heemskerk zich straks absoluut geen zorgen te maken over magneetvelden in verband met de aanlandende zeekabels voor de windparken Hollandse Kust (noord) en (west Alpha). Als onafhankelijk expert houdt hij zich al ruim dertig jaar bezig met deze materie, die van tijd tot tijd opnieuw voor onrust zorgt.

Naast voorzitter van het Nationaal Elektrotechnisch Comité is Lagendijk als wetenschappelijk adviseur verbonden aan DNV, ‘classificatiebureau en aanbieder van risicobeheerdiensten’. In 2011 nam het Noorse DNV het Nederlandse bedrijf KEMA over. DNV beschikt mede daarmee over een internationaal gerespecteerd en onafhankelijk adviesorgaan dat overheden en het bedrijfsleven in meer dan 100 landen helpt met een veilige en verantwoorde energietransitie.

Wat is een magneetveld?

Iedereen kent het voorbeeld van een magneet die een metalen voorwerp aantrekt. Rondom de magneet bevindt zich een magnetisch veld of kortweg magneetveld. Dat veld is de ruimte rond de magneet waarin de magneet invloed heeft en een kracht kan uitoefenen. Leo: “Elektromagnetische velden bevinden zich overal om ons heen. Sommige zijn van nature aanwezig. Denk aan het aardmagnetisch veld, bliksem of het licht van de zon. Daarnaast kennen we ook de magneetvelden die door de mens worden opgewekt: bij het transport van elektriciteit, bij mobiele telefonie of wifi.”

Magnetische velden in huis. Ook huishoudelijke apparaten veroorzaken een magnetisch veld. De sterkte varieert en hangt ervan af soort apparaat en afstand tot je lichaam. Bron: DNV

Microtesla

“Altijd als er stroom door een stroomkabel loopt, wordt een magnetisch veld opgewekt”, vervolgt Leo. “De sterkte van een magnetisch veld wordt uitgedrukt in de eenheid tesla. Meestal gebruikt men de eenheid microtesla, dat is dus een-miljoenste tesla. De sterkte van magnetische velden neemt af met de afstand tot de bron. De vuistregel daarvoor is: als de afstand tot de bron tweemaal zo groot wordt, wordt de veldsterkte viermaal zo klein.”

Onderzoek

Er wordt al tientallen jaren onderzoek gedaan naar effecten van langdurige blootstelling aan magnetische velden, bij veldsterkten die lager zijn dan de grenswaarde van 100 microtesla.
Leo: “Daarbij is in andere landen gebleken dat er een zwakke, maar statistisch significante relatie is tussen langdurig verblijven in de buurt van hoogspanningslijnen en kinderleukemie. Elektromagnetische velden met een frequentie 50 Hz – zoals die van de energievoorziening – kunnen zeer kleine elektrische stromen in het lichaam opwekken. Ook weten we dat zeer sterke magnetische velden bij mensen biologische effecten op bijvoorbeeld de zintuigen en gezondheidseffecten veroorzaken.”

‘Gelukkig zijn er strenge regels die mensen beschermen tegen de mogelijke effecten van magnetische velden’

Blootstelling

Als je dat zo hoort, dan klinkt dat toch eerlijk gezegd best wel verontrustend… Leo: “Gelukkig zijn er strenge regels die mensen beschermen tegen de mogelijke effecten van magnetische velden. Zo kennen we internationaal vastgestelde blootstellingslimieten, die gebaseerd zijn op wetenschappelijk onderzoek. In Nederland hanteren we voor magnetische velden van 50 Hz voor de bevolking 100 microtesla. Als je thuis je haren föhnt of de stofzuiger aanzet, dan kom je al aardig in de buurt van die 100 microtesla. Maar mogelijke schadelijke effecten treden pas op bij langdurige blootstelling. Statistisch gezien bij veldsterkten met een jaargemiddelde vanaf 0,4 microtesla.”

Voorzorgbeleid

Om mogelijke schadelijke effecten voor mensen te allen tijde te voorkomen hanteren we in Nederland een voorzorgbeleid dat gericht is op ‘gevoelige bestemmingen’. Denk aan plaatsen waar kinderen langdurig aanwezig zijn zoals woningen, scholen en kinderopvangplaatsen.
Dit voorzorgbeleid moet zo veel mogelijk voorkomen dat er nieuwe situaties ontstaan waarbij kinderen langdurig kunnen verblijven in de nabijheid van hoogspanningslijnen waar het magneetveld hoger is dan 0,4 microtesla.

Ruim onder de limiet

Terug naar de aanlandende zeekabels van TenneT. Op plaatsen die voor publiek toegankelijk zijn blijft de magnetische veldsterkte van hoogspanningslijnen, hoogspanningskabels en trafohuisjes ruim onder de limiet van 100 microtesla. Leo: “Het gebied waarbinnen de magneetvelden rondom ondergrondse hoogspanningskabels hoger zal zijn dan 0,4 microtesla is klein. Dat maakt gericht wetenschappelijk onderzoek naar gezondheidseffecten voor die specifieke situatie nagenoeg onmogelijk omdat de body voor gedegen statistisch onderzoek ontbreekt.”

‘Boven kabels op een diepte van 18 meter meet je geen magneetveld dat je kunt toeschrijven aan die kabels. Ook niet van kabels die op een meter of 20 uit de gevels van de strandhuisjes op een diepte van minimaal -5 meter NAP begraven liggen. De magneetvelden van de apparaten in de strandhuisjes zullen sterker zijn’

Onder de strandhuisjes

In de uiteindelijke werkplannen komen de kabels niet op een diepte van 12 meter, maar op een diepte van 18 meter onder de strandhuisjes te liggen. Dit liet aannemer NRG onlangs op een informatiebijeenkomst voor strandhuiseigenaren weten. De reden voor deze aanpassing hangt niet samen met de magneetvelden of iets dergelijks, maar is bedoeld om zo snel mogelijk diepte te bereiken voor maximale tegendruk tijdens de boring. Zo voorkomt het boorteam dat het verhoogde werkterrein op het strand alsnog omhoog wordt gedrukt.

Het werkterrein bij Noorderbad ten tijde van de aanleg van de zeekabels.

Amalia

Boven kabels op een diepte van 18 meter meet je volgens Leo geen magneetveld dat je kunt toeschrijven aan die kabels. “Ook niet van kabels die op een meter of 20 uit de gevels van de strandhuisjes op een diepte van minimaal -5 meter NAP begraven liggen. De magneetvelden van de apparaten in de strandhuisjes zullen sterker zijn. Dat weet ik uit eigen ervaring omdat ik in 2016 op het strand van Velsen metingen heb verricht voor de aanlandende zeekabels van het offshore windpark Amalia. Daar hebben we toen een put op het strand moeten graven om überhaupt iets betrouwbaar te kunnen meten. Uiteindelijk kwamen we zo’n vier meter boven de kabel uit op 0,06 microtesla. Als vergelijkbare kabels zoals in Heemskerk op 18 meter diepte liggen, dan zal het veld in de strandhuisjes vermoedelijk minder zijn dan 0,004 microtesla. Dus 100 keer lager dan 0,4 microtesla en veel lager dan de velden van koelkasten, wasmachines en andere apparatuur in huizen.”

Nulmeting

Op verzoek van de strandhuiseigenaren heeft TenneT toegezegd dat er gemeten gaat worden. “In overleg met Stefan en Robert Greve van het strandpaviljoen Noorderbad en een aantal strandhuiseigenaren hebben we afgesproken dat er eerst een zogenoemde nulmeting zal worden verricht zo lang de kabels er nog niet liggen”, aldus stakeholdermanager Manon Raats. “Vervolgens worden die metingen herhaald als de kabels geïnstalleerd zijn en groene stroom van zee aan land brengen.”

Onrust en zorgen wegnemen

De strandhuiseigenaren mogen volgens Manon zelf een bureau kiezen dat die metingen gaat uitvoeren. “Met elkaar zullen we de onderzoeksvragen formuleren voor dat bureau. Op die manier willen we het mogelijk maken dat strandhuiseigenaren zichzelf op basis van objectieve gegevens van een onafhankelijk bureau kunnen overtuigen dat de conclusies van DNV juist zijn. Als we op die manier onrust en zorgen kunnen wegnemen, dan doen we dat uiteraard.”